Bardzo cieszy nas rosnąca popularność sportów węchowych. Rozrasta się też kreatywny rynek zabawek węchowych, a rolę węchu w życiu psa coraz szerzej podkreślają szkoleniowcy i behawioryści. Nic dziwnego – ten niepozorny wyglądem narząd (z wierzchu zwany „truflą”) kryje niesamowitą moc! O tym, co można w życiu psa poprawić wprowadzając więcej wąchania opowiemy innym razem, a dziś – garść technicznych, fascynujących ciekawostek.
Zatem co potrafi psi nos?
Podróże w czasie
Psy posiadają umiejętność którą nam, ludziom trudno jest choćby sobie wyobrazić. Analizując stężenie cząsteczek zapachu w danej okolicy są w stanie stwierdzić, co się tam działo i jak dawno temu – kto tutaj był, w jakim znajdował się stanie psychofizycznym, dokąd i jak dawno odszedł. Psy wyczuwają nawet bardzo stare ślady zapachowe! Co więcej, dzięki umiejętności pracy górnym wiatrem, czyli wychwytywania niesionych ruchem powietrza cząsteczek, mogą też określić kto i co się do nich zbliża, jak szybko i kiedy mniej więcej znajdzie się w bezpośredniej bliskości.
Istnieje nawet hipoteza wyjaśniająca zjawisko psa, który „wie, kiedy opiekun wróci do domu i zaczyna wyglądać go z półgodzinnym wyprzedzeniem”. Hipoteza ta mówi o rutynie (opiekuna codziennie nie ma w domu mniej więcej tyle samo godzin) i analizie tempa zanikania pozostawionego przez niego w domu zapachu. Gdy zapach osiąga pewne stężenie, pies już wie – lada chwila człowiek stanie w drzwiach!
Wywoływanie zjawisk atmosferycznych
Zewnętrzna budowa psiego nosa pozwala na wytworzenie małej… trąbki powietrznej, czy raczej wirku powietrznego. Wydychając powietrze przez boczne szczeliny nosa pies wzbija w górę cząstki zapachowe osadzone na powierzchni, dzięki czemu jeszcze więcej z nich trafia na nabłonek węchowy. Dlatego intensywnie węszący pies nie tylko głośno wciąga powietrze (czasem cicho przy tym „chrumkając”), ale też w charakterystyczny sposób, mocno je wydycha.
Rozpracowanie składów produktów
Wąchając konkretną mieszankę zapachów, pies wie doskonale, co dokładnie się w niej ukryło. Czuje więc nie perfumy Christian Dior J’adore, ale mandarynkę, jaśmin, fiołek, różę, a także inne ukryte w środku substancje. W ten sposób może przeanalizować każdy odbierany przez siebie zapach.
Wąchanie za pośrednictwem pyska
… w dużym uproszczeniu. Chodzi o narząd lemieszowo – nosowy (inaczej narząd Jacobsona), znajdujący się w pysku, za przednimi górnymi zębami. Narząd ten jest wyczuwalny jako niewielkie zgrubienie. Odpowiada za odbiór fermonów i hormonów, a więc za odczytywanie stanu zdrowia, wieku, płci, stanu emocjonalnego innych psów. Aby nanieść cząstki zapachowe na narząd Jacobsona pies wykonuje różne, czasem budzące zdumienie czynności: na przykład oblizuje mocz innego psa, jego narządy płciowe, charakterystycznie “szczęka” zębami lub marszczy nos.
Węszenie każdą dziurką nosa niezależnie
Prawa dziurka psiego nosa ma za zadanie analizę zapachów nowych, niepokojących, nieznanych, wiążących się z dużym pobudzeniem i potencjalnym zagrożeniem (czyli na przykład zapachu krwi, adrenaliny). Z kolei dziurka lewa węszy jedzenie, lubianych ludzi i psy, zapach domu – a więc to, co znane i przyjemne. Dlatego wchodząc w nowe środowisko pies zaczyna eksplorować je węchowo najpierw lewą, a potem prawą dziurką nosa.
Świat psiego węchu jest fascynujący, a momentami nawet nieco niewyobrażalny. Czy powyższe ciekawostki zachęciły was, by poświęcić nieco więcej uwagi obserwowaniu swojego węszącego psa? Taki był nasz plan!